1 

មហារីក 

ជំងឺមហារីកកម្រិតធ្ងន់ (Major Cancer) 

សំដៅលើដុំសាច់កាច ដែលត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញដោយ​ការវិភាគ​កោសិកា ហើយបានបញ្ជាក់ច្បាស់ថាមានការលូតលាស់​មិនប្រក្រតីនៃកោសិកាកាចជាច្រើន ដែលរួមជាមួយការជ្រៀតចូលនៃជាលិកា។ ដុំសាច់កាច គឺរាប់មានបញ្ចូលទាំងជំងឺមហារីកឈាម មហារីកកូនកណ្តុរ និងមហារីកឆ្អឹង។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ គឺត្រូវតែបានធ្វើឡើងដោយគ្រូពេទ្យឯកទេស។ 

ករណីមិនធានា៖ 

ជំងឺខាងក្រោមនេះ គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ៖ 

• ដុំសាច់ទាំងអស់ដែលត្រូវបានចាត់ចូលជាអាការៈ ឬជំងឺណាមួយដូចខាងក្រោម៖ 

• ដុំសាច់ដែលមិនទាន់ក្លាយទៅជាជំងឺមហារីក  
  (Pre-malignant) ឬ 

• ដុំសាច់ដែលមិនរីករាលដាលទៅកោសិកាដទៃ  
  (Non-invasive) ឬ 

• ដុំមហារីកដែលមិនទាន់រីករាលដាល  
  (Carcinoma-in-situ) ឬ 

• ដុំសាច់ដែលមិនប្រាកដថាជាមហារីក  
  (Having borderline malignancy) ឬ 

• ដុំសាច់ដែលមានកម្រិតណាមួយប្រឈមទៅនឹងជំងឺមហារីក (Having malignant potential) ឬ 

• គ្រប់ដុំសាច់ទាំងអស់នៅក្រពេញប្រូស្តាតដែលត្រូវបានពិពណ៌នាតាមចំណាត់ថ្នាក់ T1N0M0 (ចំណាត់ថ្នាក់របស់​ដុំមហារីក TNM)។ 

• គ្រប់ដុំសាច់ទាំងអស់នៅក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតទាំងអស់ដែលត្រូវបានធ្វើតាមចំណាត់ថ្នាក់ T1N0M0 (ចំណាត់ថ្នាក់របស់​ដុំមហារីក TNM)។ 

• ​គ្រប់ដុំសាច់ទាំងអស់នៅប្លោកនោមដែលត្រូវបានធ្វើតាមចំណាត់ថ្នាក់ T1N0M0 (ចំណាត់ថ្នាក់របស់ដុំមហារីក TNM)។ 

• ជំងឺមហារីកឈាមសរ៉ាំរ៉ៃនៃកោសិកាឡាំហ្វូស៊ីតដែលមាន​កម្រិតទាបជាងដំណាក់កាលទី 3 (RAI Stage 3)។ 

• គ្រប់ជំងឺមហារីកទាំងអស់ដែលកើតមានចំពោះ អ្នកផ្ទុកមេរោគហ៊ីវ។ 

• ជំងឺមហារីកស្បែកផ្សេងៗ ក្រៅពី Malignant melanoma។ 

• ដុំសាច់ទាំងអស់នៅក្រពះពោះវៀនដែលត្រូវបានធ្វើតាម​ចំណាត់ថ្នាក់ AJCC ដំណាក់កាលទី I។ 

• ដុំសាច់ទាំងអស់នៅប្រពន្ធប្រសាទក្រពេញអង់ដូគ្រីន ដែល​ត្រូវបានធ្វើតាមចំណាត់ថ្នាក់ T1N0M0​ (ចំណាត់ថ្នាក់​របស់​​ដុំមហារីកTNM)។ 

2 

បេះដូង 

ជំងឺគាំងបេះដូង (Heart Attack)  

សំដៅលើការស្លាប់នៃសាច់ដុំបេះដូងដោយសារការស្ទះនៃលំហូរឈាម ដែលផ្អែកលើភស្តុតាងបញ្ជាក់ ដោយមាន​យ៉ាងតិចបី (3) ចំណុចនៃលក្ខខណ្ឌខាងក្រោម ដើម្បីបង្ហាញពីការកើតឡើងថ្មីមួយនៃ​ជំងឺគាំងបេះដូង៖ 

(ក)  ធ្លាប់មានប្រវត្តិឈឺទ្រូង 

(ខ) សញ្ញាអគ្គិសនី​នៃចង្វាក់បេះដូង​ មួយចំនួនមានការប្រែប្រួលជាថ្មី ជាមួយនឹងការវឌ្ឍន៍ខុសពីធម្មតាណាមួយដូចជា៖ ការកើនឡើង ឬការស្រុតចុះនៃ ST ការផ្កាប់ចុះនៃរលក T ​កាបង្ហាញខុសពីធម្មតានៃរលក Q ឬមានឧបសគ្គក្នុងការចម្លងអគ្គិសនី​នៅ​ផ្នែកខាងឆ្វេងនៃបេះដូង 

(គ) ការកើនឡើងនៃកម្រិតអង់ស៊ីមសម្គាល់ជំងឺបេះដូង (Cardiac biomarkers) រួមទាំង CKMB ឡើងខ្ពស់លើសកម្រិតធម្មតានៃការកំណត់របស់​មន្ទីរពិសោធន៍ ឬកម្រិត​ Troponin T ​ឬ​I នៅកម្រិត 0.5ng/ml ​ឬខ្ពស់ជាងនេះ 

(ឃ) កម្លាំងច្របាច់ថតខាងឆ្វេងនៃបេះដូង តិចជាង 50% ដែលតម្រូវឲ្យធ្វើការ​វាយតម្លៃរយៈពេល 3 ខែ ឬច្រើនជាងនេះបន្ទាប់ពីកើត    ឡើង។  

ភស្តុតាងត្រូវតែបង្ហាញពីការកើតឡើងនៃការខូចសាច់ដុំបេះដូង (Myocardial infarction) ហើយត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយគ្រូពេទ្យឯកទេស​បេះដូង។ 

ករណីមិនធានា៖ 

ករណីខាងក្រោមមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទៅក្នុង​និយមន័យ​ខាងលើទេ៖ 

• ការចុកទ្រូង ឬជំងឺសរសៃឈាមបេះដូងស្រួចស្រាវ​ផ្សេងទៀត 

• ជំងឺគាំងបេះដូងដែលមិនអាចកំណត់ថាកើតពីពេលណា; និង 

• ការកើនឡើងនៃកម្រិតអង់ស៊ីមសម្គាល់ជំងឺបេះដូង ឬ Troponin T ឬ I រួមបញ្ចូលទាំងបច្ចេកទេសពិនិត្យផ្នែកខាងក្នុងសរសៃឈាមអាកទែរបេះដូង (intra-arterial cardiac procedure) រួមបញ្ចូលប៉ុន្តែមិនកំណត់ចំពោះការថតឆ្លុះមើលសរសៃឈាមអាកទែរចិញ្ចឹមបេះដូង (coronary angiography) និងការវះកាត់ពង្រីកសរសៃឈាមអាកទែរចិញ្ចឹមបេះដូង (coronary angioplasty)។ 

   

កំណត់សម្គាល់៖ 0.5ng/ml = 0.5ug/L = 500pg/ml 

3 

បេះដូង 

ការវះកាត់សរសៃឈាមអាកទែរចិញ្ចឹមបេះដូង (Coronary Artery By-Pass Surgery) 

ដំណើរនៃការវះកាត់បើកប្រអប់ទ្រូង ដើម្បីកែសម្រួលសរសៃឈាមអាកទែរចិញ្ចឹមបេះដូង​មួយ ឬច្រើនដែលចង្អៀត ឬស្ទះ ដោយការ​ប្រើប្រាស់សរសៃឈាមដទៃយកមកតភ្ជាប់ជាមួយសរសៃឈាមអាកទែរចិញ្ចឹមបេះដូង​។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យនេះ ត្រូវមានភស្តុតាងនៃការថតឆ្លុះ​សរសៃឈាមបេះដូង ដែលបញ្ជាក់ពីការស្ទះសរសៃឈាមចិញ្ចឹមបេះដូងច្រើនជាងហាសិបភាគរយ (50%) និងបញ្ជាក់ថាពិតជាមានភាពចាំបាច់​ ផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តដោយគ្រូពេទ្យឯកទេសបេះដូង។ 

ករណីមិនធានា៖ 

ការវះកាត់ពង្រីកសរសៃឈាមដោយដាក់បញ្ជូលស្ទែន (Angioplasty stent​ insertion) និងគ្រប់បច្ចេកទេសពិនិត្យព្យាបាលផ្នែកខាងក្នុងសរសៃឈាមតាមរយៈការដាក់បំពង់កាតេទែរដទៃទៀត បច្ចេកទេសព្យាបាលដោយការចោះរន្ធ (keyhole techniques)​ ​ឬបច្ចេកទេសព្យាបាលដោយឡាស៊ែ (laser procedures) ​គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

4 

បេះដូង 

ការវះកាត់បើកសរសៃឈាមអាអក (Open Surgery to Aorta) 

ការវះកាត់សរសៃឈាមអាអក គឺជាដំណើរការនៃ​ការវះកាត់បើកប្រអប់ទ្រូង ឬការវះកាត់បើកពោះ ដើម្បីជួសជុល ឬកែសម្រួលការរីកប៉ោង ការរួមតូច ការស្ទះ ឬការរហែកនៃ​សរសៃឈាម​អាអក ដែលតម្រូវឲ្យមានការកាត់ចេញ និងការវះកាត់ជំនួសផ្នែកណាមួយនៃសរសៃឈាមអាអក ដោយការផ្សាំ។ 

ក្នុងន័យនេះ សរសៃឈាមអាអក សំដៅទៅលើ​សរសៃឈាមអាអកដែលភ្ជាប់ពីបេះដូង​ឆ្លងកាត់ទ្រូងទៅពោះ ប៉ុន្តែមិនមែនសំដៅលើសរសៃឈាមដែលជាមែកធាងរបស់សរសៃឈាមអាអកឡើយ។ 

ការវះកាត់ ត្រូវបានបញ្ជាក់ថាពិតជាមានភាពចាំបាច់​ផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តដោយគ្រូពេទ្យឯកទេស។ 

 
ករណីមិនធានា៖ 

ករណីខាងក្រោមមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងការធានានោះទេ៖ 

• ការវះកាត់ពង្រីកសរសៃឈាម​ (Angioplasty) 

• គ្រប់បច្ចេកទេសពិនិត្យព្យាបាលផ្នែកខាងក្នុងសរសៃឈាមអាកទែរ (intra-arterial techniques) បច្ចេកទេសដែលប្រើឡាស៊ែ(laser procedures) ឬបច្ចេកទេសដាក់បញ្ចូលបំពង់ភ្ជាប់កាតេទែរ (trans catheter procedures) 

• បច្ចេកទេសព្យាបាលដោយការចោះរន្ធ (keyhole procedures) បច្ចេកទេសវះកាត់តូច (minimally invasive procedures) ឬបច្ចេកទេសព្យបាលដោយមិនមានការវះកាត់ (non-surgical procedures)។ 

5 

បេះដូង 

ការវះកាត់ប្រឹសបេះដូង ដើម្បីជួសជុល ឬជំនួស (Heart Valve Surgery (replacement or repair)) 

ដំណើរការនៃការវះកាត់បើកប្រអប់បេះដូង ដើម្បីជំនួសប្រឹសណាមួយនៃបេះដូង ដោយប្រើប្រាស់​ប្រឹសបេះដូងសិប្បនិម្មិតផ្សាំពីកោសិកា​សត្វឬប្រឹសបេះដូងមេកានិច ឬដើម្បីជួសជុលប្រឹសបេះដូង​ដែលខូចខាត ឬ មិនប្រក្រតី។ ភស្តុតាងនៃភាពមិនប្រក្រតីនៃប្រឹសបេះដូង ត្រូវធ្វើដោយ​បច្ចេកទេស​ដាក់បញ្ចូលបំពង់ភ្ជាប់កាតេទែរបេះដូង (cardiac catheterization) ឬការថតឆ្លុះអេកូបេះដូង (echocardiogram) ហើយបច្ចេកទេសនេះ ត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយគ្រូពេទ្យឯកទេសបេះដូងថាពិតជាមានភាពចាំបាច់ផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្ត។ 

 
ករណីមិនធានា៖  

ករណីខាងក្រោម មិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងការធានានោះទេ៖ 

ការជួសជុល ឬការជំនួសតាមរយៈបច្ចេកទេសចោះរន្ធ (keyhole procedures) បច្ចេកទេសវះដាក់បញ្ចូលបំពង់ភ្ជាប់កាតេទែរ (percutaneous transcatheter procedures) ឬបច្ចេកទេសប្រហាក់ប្រហែល។ 

6 

បេះដូង 

ការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរសរីរាង្គបេះដូង (Heart Transplant)  

សំដៅលើការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរសរីរាង្គបេះដូង ដោយមានភាពចាំបាច់ផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្ត ដែលបណ្តាលមកពីការ​ខូចនៅដំណាក់កាលចុងក្រោយជា    អចិន្ត្រៃយ៍ និងមិនអាចជាសះស្បើយវិញបាន ដែលត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយគ្រូពេទ្យឯកទេស។ 

ករណីមិនធានា៖ 

ការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរកោសិកាដើម និង/ឬ ផ្នែកណាមួយនៃបេះដូង គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

7 

បេះដូង 

ជំងឺលើសសម្ពាធឈាមនៃសរសៃឈាមអាកទែរសួតដែលកើតឡើងដោយមិនមានមូលហេតុច្បាស់លាស់ (Idiopathic Pulmonary Hypertension) 

ជំងឺលើសសម្ពាធឈាមនៃសរសៃឈាមអាកទែរសួត ដែលកើតឡើងដោយមិនមានមូលហេតុច្បាស់លាស់ កំណត់​ថា​ជា​ជំងឺ​លើស​សម្ពាធ​ឈាម​សរសៃឈាមអាកទែរក្នុង​សួត ដោយសារពុំមាន​ប្រភព​ច្បាស់   លាស់។ ​ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ នៃជំងឺលើសសម្ពាធឈាមនៃ​សរសៃឈាមអាកទែរសួត ត្រូវតែធ្វើឡើង​ដោយគ្រូពេទ្យ​ឯកទេស ហើយរួមបញ្ចូលនូវ​លក្ខខណ្ឌ​​ដូចខាងក្រោម៖ 

(ក)  រោគសញ្ញានៃជំងឺខ្សោយថតបេះដូងផ្នែកខាងស្តាំ រួមមានហត់ ចុកទ្រូង ខ្យល់គរ ឬឡើងទម្ងន់មកពី​ការចាល់សារធាតុរាវ ​ដែលបណ្តាលឲ្យមានការចុះខ្សោយ​រាងកាយ​ជាអចិន្ត្រៃយ៍​ រហូតដល់កម្រិតទី III យ៉ាងតិច នៃចំណាត់ថ្នាក់​ជំងឺខ្សោយបេះដូង NYHA (សមាគម​បេះដូងនៅញូវយ៉ក)។

(ខ)  រកឃើញថាជំងឺខ្សោយថតបេះដូងផ្នែកខាងស្តាំ តាមរយៈ​ការថត អេកូបេះដូង រួមបញ្ចូលទាំងការរីកកម្រាស់ និងទំហំ នៃជញ្ជាំងថតបេះដូងខាងស្តាំ ជាមួយនឹងការថយចុះមុខងារថតបេះដូងខាងស្តាំ។ 

(គ)  ការវះចោះបេះដូងខាងស្តាំ ជាមួយនិងសម្ពាធសរសៃឈាមអាទែសួតជាមធ្យម ≥ 20mmHg និងសម្ពាធចរន្ត​ឈាមសួតជាមធ្យម ≤ 15 mmHg។ 

ករណីមិនធានា៖ 

ជំងឺលើសសម្ពាធឈាមនៃសរសៃឈាមអាកទែរសួត ដែលមានមូលហេតុច្បាស់លាស់ ដូចជាជំងឺបេះដូងខាងឆ្វេង ជំងឺបេះដូងពីកំណើត ជំងឺសួត ជំងឺស្ទះសរសៃឈាមសួត ជំងឺគ្រាប់ឈាម ជំងឺឆ្លង ជំងឺជាប្រព័ន្ធ ឬជំងឺមេតាប៉ូលិក គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

8 

ខួរក្បាល 

សំដៅលើជំងឺគ្រោះថ្នាក់សរសៃឈាមខួរក្បាលធ្ងន់ធ្ងរ ដែលក្នុងនោះរួមមាន ការខូច​ជាលិកាខួរក្បាលបណ្ដាលមកពីការផ្ដល់ឈាមត្រូវបានកាត់ផ្ដាច់ ការហូរឈាមក្នុងស្រោមខួរក្បាល និងក្នុងខួរក្បាល ឬការស្ទះសរសៃឈាមខួរក្បាលដោយកំណកឈាម ដែលបណ្តាលឱ្យមានការចុះខ្សោយប្រសាទជាអចិន្ត្រៃយ៍ និងអមដោយរោគសញ្ញាគ្លីនិកជាប្រចាំ។

ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យនេះ ត្រូវតែមានភស្តុតាងបញ្ជាក់នៃការខូចមុខងារប្រព័ន្ធប្រសាទជាអចិន្ត្រៃយ៍ ដោយផ្អែកលើលទ្ធផលនៃការរកឃើញតាម​ការថតស៊ីធី​ខួរក្បាល (brain CT scan) ឬតាម​ការថតអឹមរ៉ាយ (MRI) និងត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយគ្រូពេទ្យឯកទេសប្រព័ន្ធប្រសាទ​យ៉ាងតិចបី (3) ខែ បន្ទាប់ពីព្រឹតិ្តការណ៍បានកើតឡើង​ដំបូង។ 

ករណីមិនធានា៖ 

ករណីព្រឹតិ្តការណ៍ផ្សេងទៀតនៃប្រព័ន្ធប្រសាទខាងក្រោម គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ៖ 

• ការស្ទះសរសៃឈាមខួរក្បាលជាបណ្ដោះអាសន្ន (Transient ischemic attacks) និងការចុះខ្សោយនៃប្រព័ន្ធប្រសាទបណ្ដាលមកពីខ្វះឈាមទៅចិញ្ចឹមដែលអាចត្រលប់មករកសភាពដើមវិញបាន 

• ការខូចខាតខួរក្បាល ឬជំងឺសរសៃឈាម​ដែលបណ្ដាលមកពីគ្រោះថ្នាក់ ឬការរងរបួសខាងក្រៅ ការបង្កររោគ ការរលាកសរសៃឈាម ជំងឺដែលបណ្ដាលមកពីការរលាក (inflammatory disease) និងជំងឺប្រកាំង (migraine) 

• ការប៉ះពាល់ដល់ប្រសាទភ្នែក ឬសរសៃឈាមដែលប៉ះពាល់​ដល់ភ្នែក 

• ការស្ទះសរសៃឈាមដែលអាចត្រលប់មករកសភាពដើមវិញបាន(Reversible ischemic disorders) នៃប្រព័ន្ធត្រចៀក 

• ការស្ទះសរសៃឈាមតូចៗ (Microvascular ischemia) 

9 

ខួរក្បាល 

ជំងឺអាល់ហ្សៃមើរ ឬការចុះខ្សោយសតិបញ្ញា 

(Alzheimer's Disease/Dementia) 

ការចុះខ្សោយនៃការចងចាំ និងថយចុះសមត្ថភាពនៃសតិបញ្ញាដែលបន្តជាអចិន្ត្រៃយ៍ ដូចដែលបានបង្ហាញដោយកម្រងសំណួរស្តង់ដារដែលទទួលយកបាន និងការថតរូបភាពវេជ្ជសាស្ត្រនៃខួរក្បាល។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យនៃជំងឺអាល់ហ្សៃមើរ គឺត្រូវតែមានភស្តុតាង​បញ្ជាក់ដោយគ្រូពេទ្យឯកទេស និង/ឬគ្រូពេទ្យឯកទេសដែលចាត់តាំងដោយក្រុមហ៊ុន។ ការថយចុះគួរឱ្យកត់សម្គាល់នៅក្នុងមុខងារផ្លូវចិត្ត និងសង្គម (កាងារ ទំនាក់ទំនងខាងក្រៅជាមួយដៃគូ និងគ្រួសារ) ដែលតម្រូវឱ្យមានការពិនិត្យតាមដានបន្តបន្ទាប់​លើអ្នកត្រូវបានធានារ៉ាប់រង។ ភាពអសមត្ថភាពជា  អចិន្ត្រៃយ៍របស់អ្នកត្រូវបានធានារ៉ាប់រងមិនអាចធ្វើដោយខ្លួនឯងបាន ដោយគ្មានជំនួយណាមួយ យ៉ាងហោចណាស់​បី (3) នៃសកម្មភាពប្រាំមួយ (6) របស់សកម្មភាពរស់នៅ​ប្រចាំថ្ងៃ ហើយបន្ត​រហូត យ៉ាងហោចណាស់ មួយរយប៉ែតសិប (180) ថ្ងៃ ហើយភាពអសមត្ថភាពនេះត្រូវតែបានបញ្ជាក់ដោយគ្រូពេទ្យឯកទេស។ 

ករណីមិនធានា៖ 

ជំងឺផ្លូវចិត្ត និងការខូចខួរក្បាលដោយសារការប្រើប្រាស់ គ្រឿងញៀន ឬគ្រឿងស្រវឹង គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

សំដៅលើការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យច្បាស់លាស់ ដោយគ្រូពេទ្យឯកទេសប្រព័ន្ធប្រសាទថា ជាជំងឺប៉ាគីនសុនដែលកើតឡើងដោយមិនមានមូលហេតុច្បាស់លាស់ ឬបណ្ដុំជំងឺដែលមានរោគសញ្ញាប៉ាគីនសុនជាក់លាក់ណាមួយ ដែលស្តែងចេញជាសញ្ញាប្រព័ន្ធប្រសាទជាអចិន្ត្រៃយ៍ ដូចជា ការធ្វើចលនាយឺតយ៉ាវ និងលក្ខខណ្ឌទាំងពីរខាងក្រោមត្រូវតែបានអនុវត្ត៖ 

(ក)​​ យ៉ាងហោចណាស់មានរោគសញ្ញាណាមួយ នៃការរឹងសាច់ដុំ ឬភាពញ័រនៅពេលសម្រាក 

(ខ)  អសមត្ថភាពក្នុងការធ្វើសកម្មភាព ដោយគ្មានជំនួយណាមួយយ៉ាងហោចណាស់បី (3) ឬច្រើនជាង នៃសកម្មភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ហើយបន្តរហូត យ៉ាងហោចណាស់ មួយរយប៉ែតសិប (180)  ថ្ងៃ ទោះបីជាមានការព្យាបាលជំងឺប៉ាគីនសុនក៏ដោយ។ 

*ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យច្បាស់លាស់ថាជាបណ្តុំនៃជំងឺដែលមានរោគសញ្ញាប៉ាគីនសុនជាក់លាក់ណាមួយ (Specified Atypical Parkinsonian Syndromes)​ ត្រូវតែបានបញ្ជាក់ថាមានជំងឺណាមួយដែលមានដូចជា ជំងឺប្រព័ន្ធប្រសាទដែលបង្កឲ្យបាត់បង់តុល្យភាពចលនាផ្នែកនៃរាងកាយជាបន្តបន្ទាប់ (Progressive Supranuclear palsy) ជំងឺចុះខ្សោយប្រព័ន្ធប្រសាទ (Corticobasal degeneration) ឬការខូចបន្តិចម្តងៗដល់កោសិកាប្រព័ន្ធប្រសាទជាច្រើន (multiple system atrophy) ។ 

ករណីមិនធានា៖ 

• រោគសញ្ញាដូចជំងឺប៉ាគីនសុន ដែលបណ្ដាលមកពីការ ប្រើប្រាស់ថ្នាំ ឬសារធាតុណាមួយ (Parkinsonism)។ 

• មូលហេតុផ្សេងទៀត ដែលបណ្ដាលឲ្យមានជំងឺប៉ាគីនសុន (Secondary Parkinson Disease)។ 

11 

ខួរក្បាល 

ការវះកាត់ខួរក្បាល (Brain Surgery)  

ការបញ្ជាក់ពីគ្រូពេទ្យឯកទេសប្រព័ន្ធប្រសាទ ឬគ្រូពេទ្យឯកទេសវះកាត់ប្រព័ន្ធប្រសាទថាគឺជាការវះកាត់ខួរក្បាល​ ដោយប្រើប្រាស់ថ្នាំសណ្តំ ដែលត្រូវវះកាត់បើកលលាដ៏ក្បាល (Craniotomy)។ 

ករណីមិនធានា៖ 
ករណីខាងក្រោម គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ៖ 

• បច្ចេកទេសវះកាត់ស្វានចោះលលាដ៏ក្បាល (Burr hole procedures) 

• បច្ចេកទេសវះកាត់ដោយមាន Endoscope ជំនួយ ឬការវះកាត់តាមឆ្អឹងស្វ៊ែណូអ៊ីត ឬ 

• បច្ចេកទេសយកសំណាកវិភាគដុំសាច់ខួរក្បាលតាមរយៈការបឺតដោយប្រើប្រាស់ម្ជុល ឬមានកំព្យូទ័រជំនួយ (Stereotactic or aspiration biopsy of the brain)។ 

• ការវះកាត់ខួរក្បាលដោយសារគ្រោះថ្នាក់ចៃដន្យ (Brain surgery as a result of an accident)។ 

12 

ខួរក្បាល 

ជំងឺខូចកោសិកាប្រសាទក្នុងខួរ ក្បាល និងខួរឆ្អឹងខ្នង (ជំងឺអឹមអេស) 

(Multiple Sclerosis (MS)) 

ជំងឺខូចកោសិកាប្រសាទក្នុងខួរក្បាល និងខួរឆ្អឹងខ្នង (ជំងឺអឹមអេស) គីត្រូវតែធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យយ៉ាងច្បាស់លាស់ និងបានបញ្ជាក់ដោយគ្រូពេទ្យឯកទេស​ប្រព័ន្ធប្រសាទ។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យនោះ គឺតម្រូវឲ្យមានគ្រប់លក្ខខណ្ឌទាំងអស់ដូចខាងក្រោម៖ 

(ក) ​ការវិភាគស្រាវជ្រាវតាមរយៈ ការថតអឹមរាយ ​(MRI) ឬការថតស៊ីធី (CT) ដែលអាចបញ្ជាក់បានថា​ មានជំងឺខូចកោសិកាប្រសាទក្នុង​ខួរក្បាល និងខួរឆ្អឹងខ្នង (ជំងឺអឹមអេស) (Multiple Sclerosis (MS))។ 

(ខ) ​ ការខូចប្រព័ន្ធប្រសាទច្រើនកន្លែង ដែលនាំឱ្យខូចមុខងារប្រសាទ ម៉ូទ័រ (Motor functions)  និងមុខងារប្រសាទសតិអារម្មណ៍ (Sensory functions) ដែលកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់យ៉ាងហោចណាស់មានរយៈពេលប្រាំមួយ (6) ខែ និង 

(គ)  មានឯកសារកត់ត្រាត្រឹមត្រូវនៃប្រវត្តិជំងឺ ដែលបង្ហាញអំពី ការកើនឡើងនៃភាពធ្ងន់ធ្ងររបស់ជំងឺ និងការធូរស្រាល​នៃរោគសញ្ញា​ ឬការខូចប្រព័ន្ធប្រសាទ​ដែលបាន​រៀបរាប់។ 

ក្នុងកាលទេសៈណាក៏ដោយ ការព្យាបាលដែលសមស្របតាម​ផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្ដ​ គឺត្រូវបានណែនាំ និងត្រូវបន្តអនុវត្ត។ 

ករណីមិនធានា៖ 

មូលហេតុដទៃទៀត ដែលបណ្ដាលឲ្យមានការខូចខាត​ប្រព័ន្ធប្រសាទ​​ដូចជា ជំងឺលូពីស (Systemic Lupus Erythematosus) និងមេរោគហ៊ីវ (HIV) គឺមិនត្រូវបាន​រាប់បញ្ចូលទេ។ 

រយៈពេលវាយតម្លៃ៖

រហូតដល់កាលបរិច្ឆេទកំណត់ថា លក្ខខណ្ឌដែលបានរៀបរាប់ខាងលើនៃ​ជំ​ងឺខូចកោសិកាប្រសាទក្នុងខួរក្បាល និងខួរឆ្អឹងខ្នង (ជំងឺអឹមអេស) ត្រូវបានបំពេញ។ 

13 

ខួរក្បាល 

ជំងឺក្រឺតហ្វេលចាកុប (Creutzfeldt-Jacob Disease (CJD)) 

ការកើតមានឡើងនូវជំងឺក្រឺតហ្វេលចាកុប (Creutzfeldt-Jacob) ឬទម្រង់ផ្សេងទៀតនៃជំងឺក្រឺតហ្វេលចាកុប (Variant Creutzfeldt-Jacob Disease) គឺជា​ការចុះខ្សោយប្រព័ន្ធប្រសាទ (neurological deficit) ដែលពាក់ព័ន្ធ និងជាមូលហេតុទាំងស្រុង​ ដែលបណ្ដាលឲ្យអ្នកត្រូវបានធានារ៉ាប់រង​អសមត្ថភាពជាអចិន្ត្រៃយ៍យ៉ាងហោចណាស់បី (3)  នៃសកម្មភាពទាំងប្រាំមួយ (6)​ របស់សកម្មភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។ លក្ខខណ្ឌទាំងនេះ គឺតម្រូវឲ្យមានរក្សារទុកជាឯកសារវេជ្ជសាស្ត្រ​យ៉ាងហោចណាស់ក្នុងរយៈពេលប្រាំមួយ (6) ខែ ហើយត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយគ្រូពេទ្យ​ឯកទេសប្រព័ន្ធប្រសាទជាមួយនឹងការធ្វើតេស្តសមស្របដែលរួមមាន៖ ការពិនិត្យរលកអគ្គិសនីនៃសកម្មភាពខួរក្បាល  (Electroencephalography (EEG)) និងការពិនិត្យទឹកខួរឆ្អឹង (Cerebrospinal Fluid (CSF)) ក៏ដូចជាការថតស៊ីធី (CT) និងការថតអឹមរាយ (Magnetic Resonance Imaging (MRI))។ 

ករណីមិនធានា៖ 

ជំងឺដែលបណ្តាលមកពីការព្យាបាល ដោយអរម៉ូនជំនួយការលូតលាស់​ គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

14 

ខួរក្បាល 

ការសន្លប់បាត់​ស្មារតីដែលបន្ត រហូតយ៉ាងតិច 96 ម៉ោង​ (Less Severe Coma (persist at least 96 hour)) 

សំដៅលើការសន្លប់បាត់ស្មារតី ដែលបន្តរហូតយ៉ាងតិចកៅសិបប្រាំមួយ (96) ម៉ោង។​​ ការកំណត់រោគវិនិច្ឆ័យនេះ ត្រូវមានភស្តុតាង​ទាំងអស់ ដូចខាងក្រោម៖ 

ក)​ ​ គ្មានការឆ្លើយតបទៅនឹងការរំញោចខាងក្រៅ​យ៉ាងហោចណាស់កៅសិបប្រាំមួយ (96) ម៉ោង និង 

(ខ)  តម្រូវការចាំបាច់ប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ជំនួយ ដើម្បីទ្រទ្រង់ជីវិតយ៉ាងហោចណាស់កៅសិបប្រាំមួយ (96) ម៉ោង និង 

(គ)  ការខូចខាតខួរក្បាលដែលបណ្តាលឲ្យមានការចុះខ្សោយ ប្រព័ន្ធប្រសាទជាអចិន្ត្រៃយ៍ ដែលជាមូលហេតុបណ្ដាលឲ្យអសមត្ថភាពជា     អចិន្ត្រៃយ៍ក្នុងការធ្វើសកម្មភាពដោយគ្មានជំនួយពីអ្នកផ្សេង យ៉ាងហោចណាស់បី (3)  នៃសកម្មភាពទាំងប្រាំមួយ (6) របស់សកម្ម ភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ យ៉ាងហោចណាស់សាមសិប (30) ថ្ងៃបន្ទាប់ពីការចាប់ផ្តើមនៃការសន្លប់។ 

ករណីមិនធានា៖ 

• ការសន្លប់​ដែល​បណ្តាល​មក​ពី​ការ​សេព​គ្រឿង​ស្រវឹង ឬ​គ្រឿង​ញៀនហួសកម្រិត​ គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។​​ 

• ការធ្វើឲ្យសន្លប់តាមបែបវេជ្ជសាស្ត្រ ឬថ្នាំសណ្តំ គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

15 

ខួរក្បាល 

ជំងឺរលាកខួរក្បាល (Encephalitis) 

សំដៅលើការរលាកធ្ងន់ធ្ងរនៃខួរក្បាល ដែលបណ្តាលឱ្យមាន​ការចុះខ្សោយ​មុខងារជាអចិន្ត្រៃយ៍។ ការចុះខ្សោយមុខងារជាអចិន្ត្រៃយ៍ ដែលជាមូលហេតុបណ្ដាលឲ្យអសមត្ថភាពជាអចិន្ត្រៃយ៍ក្នុងការធ្វើសកម្មភាព យ៉ាងហោចណាស់បី (3) នៃសកម្មភាពទាំងប្រាំមួយ (6) របស់សកម្មភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។​ ​   រយៈពេលអប្បបរមានៃការវាយតម្លៃ​ គឺមានរយៈពេលសាមសិប (30) ថ្ងៃនឹងត្រូវបានអនុវត្ត ហើយត្រូវតែបានបញ្ជាក់ដោយគ្រូពេទ្យឯកទេសប្រព័ន្ធប្រសាទ។ 

ករណីមិនធានា៖ 

• ជំងឺរលាកខួរក្បាលដោយសារការឆ្លងបាក់តេរី គឺមិនត្រូវបានរាប់      បញ្ចូលទេ។ 

• ជំងឺរលាកខួរក្បាល ដែលមានវត្តមានមេរោគហ៊ីវ គឺមិនត្រូវបានរាប់      បញ្ចូលទេ។ 

16 

ខួរក្បាល 

ជំងឺរលាកស្រោមខួរដោយសារបាក់តេរី (Bacterial Meningitis) 

សំដៅលើជំងឺរលាកស្រោមខួរដោយសារបាក់តេរី (Bacterial Meningitis)      បណ្តាលឱ្យមានការរលាកភ្នាសនៃខួរក្បាល ឬខួរឆ្អឹងខ្នង ដែលជាមូលហេតុបណ្តាលឱ្យមានការចុះខ្សោយ​មុខងារ​ជាអចិន្ត្រៃយ៍។ ការចុះខ្សោយមុខងារជាអចិន្ត្រៃយ៍ ដែលជាមូលហេតុបណ្ដាលឲ្យអសមត្ថភាពជា      អចិន្ត្រៃយ៍ក្នុងការធ្វើសកម្មភាព យ៉ាងហោចណាស់បី (3) នៃសកម្មភាពទាំងប្រាំមួយ (6) របស់សកម្មភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។​​ រយៈពេលអប្បបរមានៃការវាយតម្លៃ​ គឺមានរយៈពេលកៅសិប (90) ថ្ងៃនឹងត្រូវបានអនុវត្ត ។ 

ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យនេះ ត្រូវតែបញ្ជាក់ដោយគ្រូពេទ្យឯកទេសប្រព័ន្ធប្រសាទ និងមានការបញ្ជាក់ពីភាពរីកលូតលាស់នៃបាក់តេរីនៅក្នុងសារធាតុរាវនៃខួរឆ្អឹងខ្នង​ (cerebrospinal fluid) តាមរយៈការបណ្ដុះបាក់តេរី។

ករណីមិនធានា៖ 

• គ្រប់ទម្រង់ផ្សេងទៀតនៃជំងឺរលាកស្រោមខួរ ដោយមិនកំណត់តែជំងឺរលាកស្រោមខួរដោយមេរោគ គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលនោះទេ។ 

• ជំងឺរលាកស្រោមខួរដោយសារបាក់តេរី (Bacterial Meningitis) ដែលកើតលើអ្នកជំងឺដែលមានផ្ទុកមេរោគហ៊ីវ (HIV) គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

17 

ថ្លើម 

ជំងឺខ្សោយថ្លើមដំណាក់កាលចុងក្រោយ

(End-Stage Liver Failure) 

សំដៅលើជំងឺខ្សោយថ្លើមដំណាក់កាលចុងក្រោយ ដែលត្រូវតែបានបញ្ជាក់ដោយភស្តុតាងទាំងអស់ដូចខាងក្រោម៖ 

ក) ​ ជំងឺខាន់លឿងជាអចិន្ត្រៃយ៍ 

ខ)  ជំងឺទាចទឹក និង 

គ)  ជំងឺខួរក្បាលបណ្ដាលមកពីថ្លើម (Hepatic encephalopathy) 

ករណីមិនធានា៖ 

ជំងឺថ្លើមដែលបណ្ដាលមកពី ការសេពគ្រឿងស្រវឹង ឬប្រើប្រាស់​គ្រឿងញៀនហួសកម្រិត គឺមិនត្រូវបានរាប់​បញ្ចូលទេ។ 

18 

ថ្លើម 

ការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរសរីរាង្គថ្លើម (Surgical Liver Transplant)  

សំដៅលើការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរសរីរាង្គថ្លើមដែលខូចនៅ​ដំណាក់កាលចុងក្រោយជាអចិន្ត្រៃយ៍​ហើយមិនអាចជាសះស្បើយវិញបាន ដែលការវះកាត់ផ្លាស់ប្តុរសរីរាង្គថ្លើមនេះត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ និងបញ្ជាក់ថាពិតជាមានភាពចាំបាច់ផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តដោយគ្រូពេទ្យឯកទេស ។ 

ករណីមិនធានា៖ 

• ការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរកោសិកាដើម បណ្តុំកោសិកា និង/ឬ ផ្នែកណាមួយនៃសរីរាង្គថ្លើម គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

• ការខូចសរីរាង្គថ្លើម ដំណាក់កាលចុងក្រោយជាអចិន្ត្រៃយ៍ ហើយមិនអាចជាសះស្បើយវិញបាន ដែលបណ្ដាលមកពីការសេពគ្រឿងស្រវឹង ឬប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនហួសកម្រិត គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

19 

តម្រងនោម 

ជំងឺខ្សោយតម្រងនោមដំណាក់​កាលចុងក្រោយ (End-Stage Kidney Failure) 

សំដៅលើការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យច្បាស់លាស់នៃជំងឺខ្សោយតម្រងនោម ដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃការចុះខ្សោយមុខងារតម្រងនោមទាំងសងខាង ហើយមិនអាចជាសះស្បើយវិញបាន ដែលជាលទ្ធផលតម្រូវឲ្យមានការលាងឈាមជាប្រចាំ (hemodialysis ) ការលាងឈាមតាមស្រោមពោះជាប្រចាំ (peritoneal dialysis)​ ឬតម្រូវឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរតំរងនោម ​និងត្រូវបានបញ្ជាក់ថាពិតជាមានភាព​ចាំបាច់ផ្នែកវេជ្ជ    សាស្រ្ត។ ការលាងឈាម គឺត្រូវតែបន្តជាប្រចាំ និងជាអចិន្ត្រៃយ៍។ 

ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ នៃជំងឺខ្សោយតម្រងនោមដំណាក់កាលចុងក្រោយ គឺត្រូវតែធ្វើឡើងដោយ​គ្រូពេទ្យ​ឯកទេស​។ 

20 

តម្រងនោម 

ការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរតម្រងនោម (Surgical Kidney Transplant)  

សំដៅលើការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូតម្រងនោមទាំងសងខាង ដែលខូចនៅ​ដំណាក់កាលចុងក្រោយជាអចិន្ត្រៃយ៍​ ហើយមិនអាចជាសះស្បើយវិញបានដែលការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូតម្រងនោមទាំងសងខាងនេះ ត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ និងបញ្ជាក់ថាពិតជាមានភាពចាំបាច់ផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តដោយគ្រូពេទ្យឯកទេស ។ 

ករណីមិនធានា៖ 

ការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរកោសិកាដើម បណ្តុំកោសិកា និង/ឬ ផ្នែកណាមួយនៃសរីរាង្គតម្រងនោម គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

21 

សួត 

ជំងឺសួតដំណាក់​កាលចុងក្រោយ 

(End-Stage Lung Disease) 

សំដៅលើជំងឺសួតដំណាក់កាលចុងក្រោយ ដែលបណ្តាលឱ្យមានការចុះខ្សោយផ្លូវ​ដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃជាអចិន្ត្រៃយ៍ ហើយមិនអាចជាសះស្បើយវិញបាន និងត្រូវមានភស្តុតាងបញ្ជាក់ទាំងអស់ដូចខាងក្រោម៖ 

(ក)  រាល់លទ្ធផលតេស្តផ្លុំខ្យល់ FEV1 (post bronchodilator) តែងតែមានកម្រិតតិចជាង ឬស្មើនឹង 30% ដដែលៗនៃតម្លៃដែលបានព្យាករណ៍។ 

(ខ)  ការប្រើប្រាស់អុកស៊ីសែនជាប្រចាំ សម្រាប់ការព្យាបាលកង្វះ​អុកស៊ីសែនក្នុងឈាម។

(គ)  កម្រិតសម្ពាធអុកស៊ីសែននៃការវិភាគឧស្ម័នក្នុងសរសៃអាទែរ មានកម្រិតស្មើ ឬទាបជាង  55mmHg (PaO2 ≤ 55mmHg)។ 

ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ត្រូវតែធ្វើឡើងដោយ ​គ្រូពេទ្យ​ឯកទេសប្រព័ន្ធផ្លូវដង្ហើម។ 

22 

សួត 

ការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរសរីរាង្គសួត (Surgical Lung Transplant)  

សំដៅលើការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរសរីរាង្គសួតទាំងសងខាង ដែលខូចនៅ​ដំណាក់កាលចុងក្រោយជាអចិន្ត្រៃយ៍​ ហើយមិនអាចជាសះស្បើយវិញបាន ដែលការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរសរីរាង្គសួតទាំងសងខាងនេះត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ និងបញ្ជាក់ថាពិតជាមានភាពចាំបាច់ផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តដោយគ្រូពេទ្យឯកទេស ។ 

ករណីមិនធានា៖ 

ការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរកោសិកាដើម និង/ឬ ផ្នែកណាមួយនៃសរីរាង្គសួត គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

23 

ការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរសរីរាង្គ 

ការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរសរីរាង្គលំពែង (Surgical Pancreas Transplant) 

សំដៅលើការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរសរីរាង្គលំពែង ដែលខូចនៅ​ដំណាក់កាលចុងក្រោយជាអចិន្ត្រៃយ៍​ ហើយមិនអាចជាសះស្បើយវិញបាន ដែលការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរសរីរាង្គលំពែងនេះត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ និងបញ្ជាក់ថាពិតជាមានភាពចាំបាច់ផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តដោយគ្រូពេទ្យឯកទេស ។

ករណីមិនធានា៖

• ការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរកោសិកាដើម បណ្តុំកោសិកា និង/ឬ ផ្នែកណាមួយនៃសរីរាង្គលំពែង គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

• ការខូចសរីរាង្គលំពែង ដំណាក់កាលចុងក្រោយជាអចិន្ត្រៃយ៍ ហើយមិនអាចជាសះស្បើយវិញបាន បណ្ដាលមកពីការសេពគ្រឿងស្រវឹង ជំងឺឡើងស្លេសខាប់ខ្លាំង (Cystic fibrosis) និងជំងឺមានពីកំណើតរសរីរាង្គលំពែង គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

24 

ការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរសរីរាង្គ 

ការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរខួរឆ្អឹង (Bone Marrow Transplant) 

សំដៅលើការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរខួរឆ្អឹង ដែលខូចនៅ​ដំណាក់កាលចុងក្រោយ ហើយមិនអាចជាសះស្បើយវិញបាន ដែលការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរខួរឆ្អឹងនេះត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ និងបញ្ជាក់ថាពិតជាមានភាពចាំបាច់ផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តដោយគ្រូពេទ្យឯកទេស ។ 

ដើម្បីមានលក្ខណៈគ្រប់គ្រាន់ចំពោះការផ្លាស់ប្តូរសរីរាង្គសំខាន់ៗនេះ អ្នកត្រូវបានធានារ៉ាប់រងត្រូវបានឆ្លងកាត់បចេ្ចកទេសផ្លាស់ប្តូរសរីរាង្គ(haematopoietic stem cells)​ ដែលជាអ្នកទទួលបាននូវខួរឆ្អឹង របស់មនុស្ស មុននឹងការយកនូវខួរឆ្អឹងដែលខូចទាំងស្រុងចេញ។​ 

ករណីមិនធានា៖

ការវះកាត់ផ្លាស់ប្តូរកោសិកាដើមផ្សេងទៀត គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

25 

ការពិការអវយវៈ 

ការបាត់បង់ភ្នែកទាំងស្រុង (Blindness (Loss of Sight)) 

26 

ផ្សេងៗ 

ជំងឺរលាកសន្លាក់រ៉ាំរ៉ៃធ្ងន់ធ្ងរ (Severe Rheumatoid Arthritis) 

សំដៅលើជំងឺរលាកសន្លាក់រ៉ាំរ៉ៃធ្ងន់ធ្ងរ​ ដែលបណ្ដាលមកពីផលវិបាកនៃ ជំងឺប្រព័ន្ធភាពស៊ាំប្រឆាំងនឹងខ្លួនឯង និងត្រូវបានធ្វើ​រោគវិនិច្ឆ័យដោយគ្រូពេទ្យឯកទេសផ្នែកសន្លាក់ និងគ្រូពេទ្យឯកទេសផ្នែកប្រព័ន្ធភាពស៊ាំ។ លក្ខណៈនៃជំងឺនេះ ត្រូវមានភស្តុតាងបញ្ជាក់ទាំងអស់ដូចខាងក្រោម៖ 

(ក)​  ការ​ធ្វើ​រោគ​វិនិច្ឆ័យ​ ​ផ្អែកទៅ​លើ​គោលការណ៍​ណែនាំ​របស់​មហាវិទ្យាល័យ​អាមេរិកស្តីអំពីជំងឺ​សន្លាក់​​ និង 

(ខ)​  ការ​បន្តខូចទ្រង់ទ្រាយនៃសន្លាក់រ៉ាំរ៉ៃ ដែលប៉ះពាល់យ៉ាងហោចណាស់បីសន្លាក់រួមមាន (ឧ. សន្លាក់ម្រាមដៃ កដៃ កែងដៃ ជង្គង់ ត្រគាក កជើង ក ឬសន្លាក់ម្រាមជើង)។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យនេះត្រូវតែធ្វើឡើងដោយការពិនិត្យសញ្ញាគ្លីនិក និងការសិក្សាទៅលើរូបភាពពាក់ព័ន្ធដើម្បីបញ្ជាក់។​  

(គ)  អសមត្ថភាពជាអចិន្ត្រៃយ៍ក្នុងការធ្វើសកម្មភាព យ៉ាងហោចណាស់បី (3) នៃសកម្មភាពទាំងប្រាំមួយ (6) របស់សកម្មភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ហើយបន្តរហូតយ៉ាងហោចណាស់មួយរយប៉ែតសិប (180) ថ្ងៃ។ 

27 

ផ្សេងៗ 

ជំងឺរលាកពោះវៀនរ៉ាំរ៉ៃក្រុន (Crohn's Disease) 

ជំងឺរលាកពោះវៀនរ៉ាំរ៉ៃក្រុន (Crohn’s disease) គឺជាជំងឺរលាករ៉ាំរ៉ៃពេញទាំងអស់នៃ​ពោះវៀន។ ដើម្បីកំណត់ភាពធ្ងន់ធ្ងរនេះ ត្រូវតែមាន   ភស្តុតាងបញ្ជាក់ថាការរលាកនៅតែបន្តជាប្រចាំ ទោះបីជាមានការព្យាបាលក៏ដោយ ហើយលក្ខខណ្ឌទាំងអស់ខាងក្រោមនេះនៅតែបន្តកើតឡើង៖ 

(ក)​ ពោះវៀនតឹងណែនបណ្តាលឲ្យស្ទះ ដែលតម្រូវឱ្យចូលសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យ និង 

(ខ)  មានដំបៅស៊ីរូងនៅចន្លោះកង់នៃពោះវៀន និង 

(គ)  យ៉ាងហោចណាស់ មានការវះកាត់ចេញផ្នែកណាមួយនៃពោះ     វៀន។ 

ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យនេះ ត្រូវតែធ្វើឡើងដោយគ្រូពេទ្យឯកទេស​ក្រពះពោះវៀន និងត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយរបាយការណ៍វិភាគដុំសាច់ និង/ឬលទ្ធផលនៃការថតឆ្លុះពោះវៀនធំ (sigmoidoscopy ឬ colonoscopy)។ 

ករណីមិនធានា៖ 

ជំងឺរលាកពោះវៀនផ្សេងទៀត ក្រៅពីជំងឺរលាកពោះវៀនរ៉ាំរ៉ៃក្រុន គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

28 

ផ្សេងៗ 

ជំងឺលូពីសធ្ងន់ធ្ងរ (Systemic Lupus Erythematosus (SLE)) 

សំដៅលើជំងឺលូពីសធ្ងន់ធ្ងរ (Systemic Lupus Erythematosus (SLE)) ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងតម្រងនោម ឬប្រព័ន្ធប្រសាទ     កណ្តាល​ (CNS) ដូចដែលបានកំណត់ខាងក្រោម៖ 

(ក) ជំងឺរលាកតម្រងនោម បណ្ដាលមកពីជំងឺលូពីសធ្ងន់ធ្ងរ ត្រូវតែមាន​សភាពធ្ង​ន់ធ្ងរ និងត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយការវិភាគដុំសាច់តម្រងនោម ដែលស្ថិតនៅក្នុងកម្រិត III (បី) ទៅ VI (ប្រាំមួយ) ស្របតាមចំណាត់ថ្នាក់នៃជំងឺរលាកតម្រងនោម បណ្ដាលមកពីជំងឺលូពីសធ្ងន់ធ្ងរ ឆ្នាំ២០០៣ (Abbreviated International Society of Nephrology/Renal Pathology Society (ISN/RPS) classification) ឬចំណាត់ថ្នាក់នៃអង្គការសុខភាពពិភពលោក។ 

(ខ) ជំងឺរលាកប្រព័ន្ធប្រសាទកណ្តាល បណ្ដាលមកពី​ជំងឺលូពីស ធ្វើឲ្យមានការប្រកាច់ ឬការចុះខ្សោយប្រព័ន្ធប្រសាទ​ជាអចិន្ត្រៃយ៍ ​ដែលបណ្ដាលឲ្យមានភាពអសមត្ថភាពជាអចិន្ត្រៃយ៍ក្នុងការធ្វើសកម្មភាព ដោយមិនមានជំនួយ យ៉ាងហោចណាស់បី (3) នៃសកម្មភាពទាំង​ប្រាំមួយ (6) របស់សកម្មភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។​ 

ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យចុងក្រោយ ត្រូវតែបញ្ជាក់ដោយ​គ្រូពេទ្យ​ឯកទេស។ 

ករណីមិនធានា៖ 

គ្រប់ទម្រង់ផ្សេងទៀតទាំងអស់នៃជំងឺលូពីស ​ដូចជាជំងឺលូពីសដែលបណ្ដាលមកពីថ្នាំ ជំងឺលូពីសឌីសកូត (discoid lupus) ឬទម្រង់ជំងឺលូពីស ទាក់ទងទៅនិងផ្នែកឈាម ឬសន្លាក់ (hematological or joint) គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

29 

ផ្សេងៗ 

ការរលាកកម្រិតធ្ងន់ (Severe burn (Major Burn)) 

សំដៅលើការរលាកកម្រិតទីបី (ស្បែកឡើងក្រាស់ទាំងស្រុង) គ្រប       ដណ្តប់យ៉ាងតិចណាស់ម្ភៃភាគរយ (20%) នៃរាងកាយរបស់អ្នកត្រូវបានធានារ៉ាប់រង វាស់តាមតារាង Lund & Browder Body Surface ហើយការព្យាបាលដោយផ្សាំស្បែក ត្រូវតែមានតម្រូវការចាំបាច់ និងបញ្ជាក់ដោយផ្នែករលាកនៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យ។ 

ការរលាកកម្រិតទីបី សំដៅទៅលើការរលាកដែលគ្រប់ស្រទាប់​ទាំងអស់នៃស្បែកត្រូវបានបំផ្លាញ ហើយខូចខាតរហូតដល់ស្រទាប់ខាងក្រោម  នៃជាលិកាស្បែក។ 

30 

ផ្សេងៗ 

ការចុះខ្សោយនៃក្រពេញលើតម្រងនោមរ៉ាំរ៉ៃ (Primary Chronic Adrenal insufficiency) 

សំដៅលើជំងឺប្រព័ន្ធការពារប្រឆាំងនឹងរាងកាយ បណ្តាលឱ្យមាន​ការបំផ្លាញ​​បន្តិចម្តងៗនៃក្រពេញលើតម្រងនោម (Adrenal) ដែលទាមទារឱ្យមានការព្យាបាលដោយផ្ដល់ថ្នាំជំនួយ glucocorticoid ពេញមួយជីវិត និងការព្យាបាលដោយជំនួសឡើងវិញនូវសារធាតុ corticoid។ ជំងឺនេះត្រូវតែបញ្ជាក់ដោយគ្រូពេទ្យឯកទេស និងត្រូវមានភស្តុតាងបញ្ជាក់ដូចខាងក្រោម៖ 

(ក)  ការធ្វើតេស្ត ACTH 

(ខ)  ការធ្វើតេស្តជាតិស្ករក្នុងឈាម (Insulin-induced hypoglycemia) 

(គ)  ការវាស់កម្រិតប្លាស្មា ACTH និង 

(ឃ) ការវាស់កម្រិតសកម្មភាពប្លាស្មា នីន (PRA) 

ករណីមិនធានា៖ 

មានតែជំងឺប្រព័ន្ធការពារប្រឆាំងនឹងរាងកាយ បណ្តាលឱ្យមាន​ការបំផ្លាញ​​បន្តិចម្តងៗនៃក្រពេញលើតម្រងនោម (Adrenal) ប៉ុណ្ណោះ ដែលនឹងត្រូវបានធានា។ ទម្រង់ផ្សេងៗទៀតដែលបណ្តាលឲ្យមានការចុះខ្សោយនៃក្រពេញ​លើតម្រងនោមរ៉ាំរ៉ៃ គឺមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ 

31 

ផ្សេងៗ 

ការឆ្លងមេរោគហ៊ីវ ដោយសារការបញ្ចូលឈាម (HIV due to Blood Transfusion)  

សំដៅលើការឆ្លងមេរោគហ៊ីវ​ (HIV) ដែលបានឆ្លងដោយការបញ្ចូលឈាម ​ហើយបាន​កើតឡើងបន្ទាប់ពីកាលបរិច្ឆេទចាប់ផ្តើមមានសុពលភាពជាធរមាន ឬកាលបរិច្ឆេទផ្តល់ជូន ឬកាលបរិច្ឆេទផ្ដល់សុពលភាពសារជាថ្មីឡើងវិញ កាលបរិច្ឆេទណាមួយដែលនៅក្រោយគេ។ អត្ថប្រយោជន៍នឹងត្រូវបានផ្តល់ជូន ឲ្យតែមានលក្ខខណ្ឌដូចខាងក្រោម៖ 

(ក) ការបញ្ចូលឈាម ដែលមានភាពចាំបាច់ផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រ ហើយជាផ្នែកមួយនៃការព្យាបាល និង

(ខ) ស្ថាប័នដែលផ្តល់សេវាព្យាបាលបានទទួលស្គាល់ និង មានទំនួលខុសត្រូវលើការប្រព្រឹត្តនូវកំហុសឆ្គង ដែលមានការសម្រេចចុងក្រោយដោយតុលាការ។  

(គ) ស្ថាប័នដែលផ្ដល់ការព្យាបាលត្រូវមានអាជ្ញាបណ្ណប្រតិបត្តិការស្របច្បាប់ និង 

(ឃ) ប្រភពនៃការឆ្លងមេរោគ ត្រូវបានបង្កដោយស្ថាប័ន ​ដែលផ្តល់សេវាថែទាំវេជ្ជសាស្រ្ត ហើយជាកន្លែងតាមដានរកនូវប្រភពដើមនៃឈាមដែលមានមេរោគហ៊ីវ​ (HIV) និង 

(ង)  អ្នកត្រូវបានធានារ៉ាប់រង មិនមានជំងឺឈាមក្រកក (hemophilia) ទេ និង 

(ច)  អ្នកត្រូវបានធានារ៉ាប់រង មិនមែនជាសមាជិកនៃក្រុម​ដែលមានហានិភ័យខ្ពស់ណាមួយ ប៉ុន្តែមិនកំណត់ចំពោះតែអ្នកប្រើប្រាស់ថ្នាំចាក់តាមសរសៃឈាមនោះទេ។ 

ករណីមិនធានា៖ 

• មេរោគហ៊ីវដែលឆ្លងតាមរយៈមធ្យោបាយផ្សេងទៀត រួមទាំង ប៉ុន្តែមិនកំណត់ចំពោះការឆ្លងតាមការរួមភេទ និងការប្រើប្រាស់ថ្នាំតាមសរសៃឈាមនោះទេ។ 

• អត្ថប្រយោជន៍នេះនឹងមិនត្រូវបានផ្ដល់ជូនទេ ប្រសិនបើធ្លាប់មានការព្យាបាលណាមួយ មុនការឆ្លង។ 

“ការព្យាបាល” មានន័យថា ការព្យាបាលណាមួយដែលធ្វើឲ្យ​មេរោគហ៊ីវអសកម្ម ឬមិនឆ្លងជាអចិន្ត្រៃយ៍។ ក្រុមហ៊ុនធានារ៉ាប់រងមានសិទ្ធិ ស្នើសុំនូវសំណាកឈាមរបស់អ្នកត្រូវបានធានារ៉ាប់រង ដើម្បីធ្វើដំណើរការត្រួតពិនិត្យសំណាកឈាមដោយផ្ទាល់។ 

32 

ផ្សេងៗ 

ការឆ្លងមេរោគហ៊ីវដោយសារការងារ (Occupationally Acquired Human Immunodeficiency Virus (HIV) Infection) 

សំដៅលើការឆ្លងមេរោគហ៊ីវ (HIV) ដោយសារការងារ (លុះត្រាតែ​អ្នកត្រូវបានធានារ៉ាប់រង គឺជាបុគ្គលិកផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្ដដូចដែលបាន​កំណត់​ខា​ងក្រោម) ដែលបានកើតឡើងបន្ទាប់ពី​កាលបរិច្ឆេទចាប់ផ្តើម​មាន     សុពលភាពជាធរមាន ឬកាលបរិច្ឆេទផ្តល់ជូន ឬកាលបរិច្ឆេទផ្ដល់     សុពលភាព​សារជាថ្មីឡើងវិញ កាលបរិច្ឆេទណាមួយដែលនៅក្រោយគេ។ 

ការឆ្លងមេរោគហ៊ីវដោយហេតុការណ៍ចៃដន្យ និងកើតឡើង​ក្នុងអំឡុងពេលនៃការអនុវត្តភារកិច្ចការងារជាប្រចាំថ្ងៃធម្មតា ដែលត្រូវបានរកឃើញថាការឆ្លងមេរោគហ៊ីវ (HIV) ក្នុងរយៈពេលប្រាំមួយ (6) ខែ បន្ទាប់ពីហេតុការណ៍ចៃដន្យនេះបានកើតឡើង។ ប្រសិនបើហេតុការណ៍      ចៃដន្យណាមួយកើតឡើង ឈានទៅរកការស្នើសុំទាមទារសំណង ត្រូវតែរាយការណ៍មកកាន់ក្រុមហ៊ុនធានារ៉ាប់រង ​ក្នុងរយៈពេលសាមសិប (30) ថ្ងៃបន្ទាប់ពីហេតុការណ៍ចៃដន្យបានកើតឡើង ដោយភ្ជាប់ជាមួយនូវ លទ្ធផលតេស្តមេរោគហ៊ីវអវិជ្ជមានដែលបានធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេលប្រាំពីរ (7) ថ្ងៃនៃគ្រោះថ្នាក់។

បុគ្គលិកផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្ដ (Medical Staff) សំដៅដល់ គ្រូពេទ្យ (គ្រូពេទ្យទូទៅ និងគ្រូពេទ្យឯកទេស) គ្រូឱសថបុរាណ (Traditional Practitioners) គិលានុបដ្ឋាយិកា អ្នកជំនាញសង្រ្គោះបន្ទាន់ (Paramedics) អ្នកបច្ចេកទេសមន្ទីរពិសោធន៍ (Laboratory Technicians) គ្រូពេទ្យផ្នែកទន្តសាស្រ្ដ   គិលានុបដ្ឋាយិកាផ្នែកទន្ត  សាស្រ្ដ បុគ្គលិកសង្គ្រោះបន្ទាន់ដែលកំពុងធ្វើការនៅក្នុងមណ្ឌលវេជ្ជ   សាស្ត្រ ឬមន្ទីរពេទ្យ ឬគ្លីនិក/មន្ទីរពហុព្យាបាលផ្នែកទន្តសាស្រ្ដ ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ គ្រូពេទ្យ គ្រូពេទ្យថ្នាំបុរាណ (Traditional Practitioners) គិលានុបដ្ឋាយិកា និងគ្រូពេទ្យផ្នែកទន្តសាស្រ្ដ ត្រូវតែបានចុះបញ្ជីជាមួយក្រសួងសុខាភិបាល (ឬបណ្ណអនុញ្ញាតដទៃទៀតដែលមានតម្លៃស្មើគ្នា) នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។